Vrijblijvend en niet spannend
De aansturing van de Europese Onderzoeksruimte (ERA) kan een stuk beter. Dat stellen onderzoekers na een evaluatie van het ERA beleidskader en ERA monitoringmechanismes in de periode 2015-2020. De externe studie is uitgevoerd in opdracht van de Commissie. Volgens de onderzoekers waren de beleidsdiscussies doorgaans te technisch en was onvoldoende duidelijk waarom de prioriteiten belangrijk zijn voor Europa. De Europese onderzoekministers hadden daarom weinig interesse voor overleggen waarin de ERA aan bod kwam. Ook waren de ERA-doelen vrijblijvend, waardoor lidstaten niet even gemotiveerd aan de slag gingen met de plannen. De onderzoekers raden aan om een langere termijn te hanteren, zodat doelen ambitieuzer kunnen zijn maar toch haalbaar blijven. Met een lange termijn ambitie ontstaat er ook meer ruimte voor overleg met het veld.
Fluwelen handschoenen
De Commissie had lidstaten beter kunnen begeleiden, stelt het rapport. De lidstaten bleken namelijk niet in staat om de ERA om te zetten in goede Nationale Actieplannen. Zo sloten de actieplannen onvoldoende aan op andere strategieën die lidstaten moesten opstellen, zoals slimme specialisatiestrategieën. Dat moet de komende jaren anders. Een beter online dashboard kan hierbij helpen. Dit dashboard zou niet alleen kwantitatieve indicatoren moeten bevatten, maar ook goede voorbeelden moeten uitlichten die andere landen kunnen overnemen, besluiten de onderzoekers.
Context
Onderzoekministers zetten eind 2021 hun handtekening onder het Europese Pact voor Onderzoek & Innovatie, dat afspraken vastlegt over Europese onderzoeksamenwerking. Het Pact was een reactie op plannen voor de Europese Onderzoeksruimte van de Commissie uit 2020. Naast het Pact maakten de lidstaten ook afspraken over de aansturing van de ERA, die verloopt via het ERA Forum. De komende maanden zal het forum de implementatie van de afgesproken beleidsacties bespreken. Verschillende acties vloeien hieruit voort, zoals een coalitie voor hervorming beoordelingssystemen van onderzoek & onderzoekers en onlangs nog de waterstofonderzoeksagenda. Uit de huidige afspraken over de ERA blijkt dat sommige van bovenstaande aanbevelingen zoals de lange termijn doelstellingen zijn overgenomen, hoewel de doelstellingen zelf nog steeds vrijblijvend zijn.
