Resolutie over onderzoeksvrijheid
Europarlementariërs maken zich grote zorgen over de staat van academische vrijheid in de EU. Daarom komt het parlement, op initiatief van Europarlementariër en Horizon rapporteur Christian Ehler, met een eigen initiatiefresolutie om in ieder geval de vrijheid van onderzoek te beschermen. De resolutie benadrukt het belang van academische vrijheid voor het stimuleren van innovatie, sociale vooruitgang en het algemene welzijn van burgers. Om dit te garanderen vinden de volksvertegenwoordigers dat wetenschappelijke vrijheid in alle disciplines moet worden geïmplementeerd. Het beschermen van de onderzoeker staat centraal in de resolutie: wetenschappers moeten in alle vrijheid hun onderzoek kunnen uitvoeren en overheden moeten deze vrijheid respecteren.
Wettelijk kader voor wetenschappelijke vrijheid
Het Parlement wil dat nationale overheden onderzoeksvrijheid te allen tijde beschermen. Daarom verzoekt het EP de Commissie om een wettelijk kader te creëren om onderzoeksvrijheid in de EU te beschermen. De annex van de resolutie geeft daarvoor tevens enkele kaders waar zo’n kader aan zou moeten doen. Bijvoorbeeld de vrijheid om zelf onderzoeksvragen te formuleren, het waarborgen van institutionele autonomie van instellingen en de vrijheid om internationaal samen te werken. Het verzoek voor een wettelijk kader gaat dus over de vrijheid van onderzoek, wat slechts een onderdeel is van academische vrijheid.
Context
Het EP beloofde in 2022 om de Europese academische vrijheid te beschermen. Uit monitoring bleek vervolgens dat de academische vrijheid in de EU sinds 2008 enorm is verslechterd. Dat is problematisch omdat beperkte wetenschappelijke vrijheid innovatie verstikt, wetenschappelijke vooruitgang vertraagt en het Europees concurrentievermogen benadeelt. Ook benadrukt het Parlement dat onderzoekers leven met teveel onzekerheid in hun carrière, waardoor zij hun werk niet goed kunnen uitvoeren. Met de resolutie wil het Parlement de Commissie aansporen om met een oplossing te komen. Academische vrijheid staat hoog op de agenda van het Parlement, in november kwam het al met een drietal beleidsopties om de druk op academische vrijheid te verminderen. Ook kwam hij in 2023 met een rapport waaruit bleek dat in alle EU lidstaten de academische vrijheid bedreigd werd.
Mede geschreven door Luna Hoogendam.
