SwafS tot nu toe
Het einde van Horizon 2020 is in zicht – een mooi moment om stil te staan bij wat er de afgelopen jaren is bereikt op het gebied van Science with and for Society (SwafS). Dit programmaonderdeel richt zich op het nader bij elkaar brengen van onderzoek en de maatschappij. De Commissie blikt in het rapport ‘Science with and for society in Horizon 2020’ terug op het programmaonderdeel. Volgens de Commissie hebben SwafS-projecten een positieve bijdrage geleverd op de doelstelling om wetenschap en de samenleving dichter bij elkaar te brengen, nieuw wetenschappelijk talent te vinden, en wetenschappelijke excellentie samen te brengen met sociaal bewustzijn en verantwoordelijkheid. Zo merkt de Commissie op dat alleen al uit een steekproef van 12 projecten zo’n 250 institutionele veranderingen zijn doorgevoerd, bijvoorbeeld het invoeren van een gender actieplan of een beleidsplan voor Open Access. Dit ligt ruim boven het streefdoel van 100. Nederland hoort hier bij de koplopers met 23 institutionele veranderingen.
Van Horizon 2020 naar Horizon Europe
De Commissie schrijft dat de know-how die met SwafS-projecten is opgedaan, gebruikt moet worden onder Horizon Europe. Ook is er nog een groot potentieel voor het betrekken van burgers en de maatschappij bij onderzoek. Dit rapport benadrukt dan ook het belang van het betrekken van citizen science in het nieuwe Kaderprogramma in het algemeen, alsook in de eerste werkprogramma’s voor de implementatie van het onderdeel ‘Strengthening the European Research Area’.
SwafS-doelen in Horizon Europe
De term SwafS komt niet terug in Horizon Europe, maar dat betekent niet dat de thema’s verdwijnen uit het nieuwe Kaderprogramma. Van de acht focusgebieden voor SwafS zijn er namelijk zeven direct terug te vinden in het onderdeel Reforming and enhancing the European R&I system:
- Onderzoekscarrières aantrekkelijker maken;
- Gendergelijkheid;
- Citizen science en het betrekken van de burger bij het maken van onderzoeks- en innovatiebeleid;
- Science education;
- Open Science;
- Ethiek en integriteit;
- Verspreiding en communicatie van onderzoek.
SwafS als kernprincipe van Horizon Europe
De SwafS wordt beter verweven in Horizon Europe, hoewel de naam verdwijnt. Zo geldt bijvoorbeeld voor gendergelijkheid dat dit veel sterker terugkomt als principe in Horizon Europe in het algemeen. Bovendien is het betrekken van de burger en de maatschappij een belangrijk element in het co-creatie proces van o.a. de missies en het strategisch plan van Horizon Europe. Zeven van de acht focusgebieden uit de SwafS worden direct genoemd in Horizon Europe. Het achtste focusgebied - gericht op het voorzorgsprincipe - staat niet genoemd in het voorstel, maar komt wel terug in het compromis na de triloog tussen de Europese instellingen. Onder de operational objectives van het specifiek programma is aandacht voor het versterken van verantwoord onderzoek en het voorzorgsprincipe. Dit is hiermee verheven tot een algemeen principe, in plaats van een specifieke actielijn, zoals onder SwafS. Daarmee zijn eigenlijk alle SwafS-doelen sterker ingebed.
Context
Onder Horizon 2020 was 462 miljoen euro geoormerkt voor SwafS. 149 projecten zijn sinds 2014 gehonoreerd onder het programmaonderdeel. Dit jaar ontvangen nog zo’n 50 projecten financiering onder SwafS. Daarmee kon het programmaonderdeel de grote interesse echter niet aan: er zijn in de laatste jaren zo’n 2.000 voorstellen voor SwafS projecten ingediend, waarvan 84 uit Nederland.
