Droom- en doomscenario’s
Het futures4europe-platform heeft een policy brief gepubliceerd over de toekomst van groene vaardigheden en banen in 2050. In het rapport worden vier toekomstscenario’s beschreven. Deze scenario’s bestrijken een waaier van mogelijkheden voor de toekomst: van de EU als groene held naar de EU als achterloper, allebei met ofwel een hoog aanbod of een laag aanbod aan ‘groene’ banen. Uit de verschillende scenario’s worden er een aantal conclusies getrokken. De belangrijkste conclusie is dat ‘groen’ een altijd-veranderende term is. Het rapport acht de kans groot dat wat nu als 'groen' en 'duurzaam' wordt bestempeld, over vijfentwintig jaar achterhaald is. Beleid voor O&I moet getoetst kunnen worden op de eigen relevantie in het licht van nieuwe ontwikkelingen. Samenwerking tussen verschillende sectoren is hierbij ook van belang, .
Beroepsonderwijs als groene sleutel
Doordat alles zich nu in een snel-tempo ontwikkelt en de nood aan de juiste vaardigheden dus ook steeds verandert, moet het beroepsonderwijs flexibel maar sterk zijn. Zonder sterk beroepsonderwijs, is er namelijk geen groene transitie, aldus het rapport. Het beroepsonderwijs moet de snel veranderende marktbehoeftes en de impact van klimaatverandering kunnen anticiperen en incasseren. Overdraagbare vaardigheden moeten ervoor zorgen dat mensen breder ingezet kunnen worden om te kunnen voldoen aan deze marktbehoeftes, bijvoorbeeld door middel van microcredentials. Ook is het belangrijk om het aantal mensen met groene vaardigheden te vergroten door bijvoorbeeld STEM-beroepen aantrekkelijker te maken voor vrouwen, maar ook door open te staan voor arbeidsmigratie.
Wereldwijd ecosysteem voor groene vaardigheden
Ook moet internationale samenwerking op onderzoek gewaarborgd worden voor de groei van groene vaardigheden. Hierbij is de vrijheid van onderzoek ook een sleutelstuk. Samenwerking op onderzoek zou ook de groei van groene banen stimuleren en zorgen dat Europa een sterke link heeft met het ontwikkelen van een wereldwijd groene-vaardigheden-ecosysteem. Daarnaast moeten opkomende technologieën voor de groene transitie ook gevormd worden door groene vaardigheden. Er moet dus aandacht worden besteed aan welke technologieën werkelijk duurzaam zijn om te voorkomen dat er te veel wordt geïnvesteerd in O&I voor technologieën die achteraf minder groen zijn dan gedacht. Vooral technologieën zoals AI moeten extra in de gaten worden gehouden zodat hun positieve effecten op duurzaamheid kunnen worden versterkt en hun negatieve effecten kunnen worden verminderd.
Context
De groene en digitale transities zijn twee van de prioriteiten van de Commissie en worden gezien als transities die hand in hand gaan. Het oplossen van de arbeids- en vaardighedentekorten is een belangrijk thema van het Europees Jaar van de Vaardigheden, dat eind april 2024 zal aflopen. Gaby Allard, bestuurslid van de MBO Raad, beaamt Allard dat het mbo onmisbaar is voor deze transities. Er wordt daarom ook steeds meer aandacht gegeven aan de nood voor groene vaardigheden. In 2022 publiceerde de Commissie een taxonomie voor o.a. de vaardigheden die nodig zijn voor de groene transitie (ESCO). Het futures4europe-Platform is in het leven geroepen om foresight projecten uit te voeren in het kader van Horizon Europe, waaronder bijvoorbeeld transport, voedsel en groene vaardigheden.
