DSA zorgen voorbij?
Nieuwe Europese digitale wetgevingsinitiatieven zoals de Digital Services Act (DSA) en Data Governance Act (DGA) hebben slechts in beperkte mate impact op onderzoeksinstellingen. Dat schrijft de League of European Research Universities (LERU) in een verslag van een workshop met de Commissie over dit thema. De universiteitskoepel concludeert dat op basis van twee onafhankelijke studies die de Commissie gedurende de workshop presenteerde. Daaruit blijkt dat activiteiten van onderzoeksinstellingen bijvoorbeeld niet binnen het bereik van de DSA vallen, omdat zulke activiteiten geen informatieservice zijn. Wat de zorgen rondom repositories betreft, vermoedt LERU ook geen grote problemen omdat beheerders (instellingen) hiervan actief informatiemisbruik tegen gaan. Ook de DGA zou geen al te grote problemen voor de databanken van onderzoeksinstellingen moeten opleveren, vanwege de niet-commerciële insteek van repositories, aldus LERU.
Wees slim en bereid uw instelling voor!
Volgens LERU betekent dit niet dat onderzoeksinstellingen helemaal geen gevolgen zullen ondervinden. De koepel maant instellingen om nu alvast te inventariseren in hoeverre men gebruik maakt van soft- en hardware van externe partijen. Aangezien deze aanbieders over het algemeen wel zullen moeten voldoen aan de bepalingen in de DSA, kan zich dit vertalen naar extra kosten als gevolg van compliance.
Huiswerk voor de Commissie
De universiteitenkoepel is echter nog niet helemaal gerustgesteld en pleit er daarom voor om in de toekomst te verduidelijken of hogeronderwijsinstellingen binnen wetgeving horen te vallen. Dat heeft er ook mee te maken dat onduidelijkheid heerst rondom de gevolgen voor onderzoek in andere wetten voor data, zoals de Algemene Verordening Persoonsgegevens (AVG). De Commissie zou alle zorgen voor eens en altijd kunnen wegnemen door de introductie van een nieuw wetgevingsinitiatief specifiek voor de kennissector, wat LERU de European Research Act noemt.
Context
In 2021 presenteerde de Commissie haar voorstel voor de DSA, waarna de kennissector grote zorgen uitte. Het Europese kennisveld heeft meerdere malen deze zorgen herhaald. April jongstleden bereikten de Raad en het Parlement een akkoord, maar waren de gevolgen helaas nog steeds onduidelijk. De DSA is tezamen met de Digital Markets Act (DMA) opgesteld om een veiligere digitale ruimte te realiseren. Deze wetten moeten zorgen voor bescherming van de rechten van gebruikers, bestrijding van desinformatie en gelijke concurrentievoorwaarden voor bedrijven. De DGA moet de huidige gegevenseconomie versterken en uitwisseling van gegevens bevorderen en werd onlangs goedgekeurd door de Raad. Deze wetgevingsinitiatieven vormen een gewichtig onderdeel in de Europese digitale transitie. LERU is een netwerk van 23 Europese onderzoeksuniversiteiten. Namens Nederland zijn de Universiteit van Amsterdam, de Universiteit Utrecht en de Universiteit Leiden vertegenwoordigd in het netwerk.
