Vanaf 1 januari 2020 zullen elf nationale onderzoeksfinanciers en de Europese Commissie Open Access publicaties van publiek gefinancierd onderzoek verplicht stellen. Dat maakt cOAlition S, een groep van elf nationale onderzoeksfinanciers ondersteund door de Commissie en de European Research Council, bekend in hun ‘Plan S’. Ook presenteerden zij tien principes voor Open Access.

Plan S: publiek gefinancierd onderzoek verplicht Open Access na 2020

Verplichting 100% Open Access

Wetenschappelijke publicaties van onderzoek gefinancierd door enkele nationale en Europese onderzoeksfinanciers zullen verplicht Open Access gepubliceerd moeten worden vanaf 1 januari 2020. Dit maakte cOAlition S, bekend in hun ‘Plan S’. Deze coalitie bestaat uit elf nationale onderzoeksfinanciers, gesteund door de Europese Commissie en de European Research Council (ERC). Het hybride model van publiceren is daarbij ook niet langer toegestaan. Het plan bevat naast dit principe nog negen andere principes voor Open Access die de financiers van cOAlition S zullen implementeren. Andere onderzoeksfinanciers, publiek of privaat, kunnen lid worden van cOAlition S.

Principes voor Open Access

De betrokken financiers zullen monitoren of er aan de eisen voor Open Access wordt voldaan en zij zullen sancties opleggen wanneer dit niet het geval is. Dit is één van de tien onderliggende principes die zijn vastgesteld in Plan S. De coalitie spreekt ook af dat de rekening van Open Access publiceren niet bij de individuele onderzoeker komt, maar dat financiers en universiteiten de publicatiekosten zullen betalen. De financiers gaan er daarnaast voor zorgen dat er criteria en voorwaarden opgesteld worden voor de diensten die Open Access tijdschriften en platforms moeten aanbieden. Daarnaast richten zij, waar deze nog niet bestaan, infrastructuren op die Open Access mogelijk moeten maken. Ook zullen de financiers universiteiten, onderzoeksorganisaties en bibliotheken vragen om hun strategieën en beleid op elkaar af te stemmen.

Reactie Eurodoc, MCAA en YAE

De European Council of Doctoral Candidates and Junior Researchers (Eurodoc), Marie Curie Alumni Association (MCAA) en Young Academy of Europe (YAE) verwelkomen en ondersteunen Plan S, maar hebben ook een aantal aanmerkingen op het plan. Dat laten deze publieke onderzoeksfinancierders weten in een gezamenlijk statement. Zo vragen ze onderzoeksinstellingen en financiers om een standaard budget toe te wijzen om Open Access te publiceren en vragen zij uitgevers transparanter te zijn over de kosten voor Open Access publiceren.

Context

Tijdens het Nederlands voorzitterschap in 2016 is het doel gesteld dat in 2020 al het met Europees en nationaal geld gefinancierde onderzoek Open Access moet worden gepubliceerd en de data van onderzoek optimaal hergebruikt moet kunnen worden. Op dit moment lijkt het erop alsof deze doelstelling niet gehaald gaat worden. Robert-Jan Smits, de voormalig directeur-generaal van DG Research and Innovation, is in maart 2018 benoemd tot speciale gezant voor Open Access bij het European Political Strategy Center om te komen met een strategie om de doelstelling alsnog te behalen. Dit initiatief is hier een resultaat van en is een samenwerking van elf onderzoeksfinanciers, waaronder NWO.