Open science wordt de norm
Alle Europese universiteiten zijn in 2025 onderdeel van een wetenschappelijk ecosysteem gebaseerd op open science. Dat zegt de European University Association (EUA) in haar Open Science Agenda 2025. Concreet betekent dat dat academici in 2025 eigenaar zijn van publicaties en de communicatie daarvan; FAIR-beginselen de norm zijn en onderzoekers actief betrokken zijn bij de European Open Science Cloud. Daarnaast moet het beoordelingssysteem in 2025 veranderd zijn. Open science is dan integraal onderdeel van onderzoeksbeoordelingen, die aandacht hebben voor zowel kwalitatieve als kwantitatieve maatstaven.
Drie topprioriteiten
De EUA licht in de Agenda haar drie topprioriteiten uit voor de komende jaren. Zij hoopt dat in 2025 het leeuwendeel van wetenschappelijke output open access wordt gepubliceerd. Zaken die de EUA graag wil adresseren zijn bijvoorbeeld het stimuleren van bibliodiversiteit voor onderzoekers om afhankelijkheid van slechts één open access-route te voorkomen. Op de andere geïdentificeerde prioriteitsgebieden, namelijk FAIR-beginselen en onderzoeksbeoordeling, ziet zij uitdagingen. Zo is er nog een gebrek aan erkende profielen en trainingsmogelijkheden voor nieuwe data-gerelateerde onderzoekscarrières en zijn er op het gebied van onderzoeksbeoordeling vele verschillende vertrekpunten van de universiteiten. Sommige universiteiten zijn bijvoorbeeld onderdeel van een gecentraliseerd systeem, terwijl andere universiteiten autonomer opereren.
Context
Open science richt zich op het toegankelijker maken van onderzoek en de resultaten die hieruit voortkomen, met als doel wetenschappelijke vooruitgang te versnellen. De coronapandemie illustreerde dat open science grote voordelen heeft. De Commissie en onderzoeksfinanciers in verschillende lidstaten zijn zeer actief op dit gebied. cOAlition S, bestaande uit 16 onderzoeksfinanciers ondersteund door de Commissie, streven er met Plan S naar alle publicaties in de toekomst openlijk toegankelijk te publiceren. De EUA updatete onlangs nog haar open access checklist. Tegelijkertijd waarschuwde zij voor het gevaar van hybride open access tijdschriften en de dubbele rekening die dit voor universiteiten zou kunnen meebrengen.
