Laatste ontwikkelingen

De Europese Commissie heeft het European Qualifications Framework (EQF) en Europass geëvalueerd. De consultatie voor de evaluatie van het EQF sloot in maart 2023. Volgens de Commissie zorgt de Raadsaanbeveling EQF uit 2017 voor meer begrip, informatie en transparantie rondom kwalificatiekaders binnen en tussen lidstaten. Ook stimuleert het EQF nationale beleidshervormingen voor levenslang leren. Daarnaast zorgt het kwalificatiekader voor betere erkenning van kwalificaties en vaardigheden uit derde landen. Echter blijven de effecten nog achter in non-formeel en informeel leren. Ook zijn microcredentials nog niet genoeg geïntegreerd in de nationale kwalificatiekaders (NQF). De Commissie stelt voor om vaardighedentekorten aan te pakken, door vaardigheden te boordelen, in plaats van kwalificaties. 

Ook Europass is een succesvolle tool voor het faciliteren van arbeidsmobiliteit en het creëren van gezamenlijke begrippen rondom kwalificaties en vaardigheden, mede dankzij zijn link met het EQF. Het platform blijkt het meest populair te zijn bij jonge starters, die het vaakst gebruik maken van de CV tool van Europass. Een verbeterpunt is het creëren van bekendheid van alle tools van Europass bij alle lidstaten. Ook heeft de Commissie de ambitie om met Europass beter te kunnen reageren op vaardighedentekorten, door middel van digitalisering en AI. 

Sinds april 2024 is het NLQF wettelijk verankerd in de Nederlandse wet, na instemming van de Tweede Kamer.

Start in 2008

Het EQF bestaat sinds 2008. De aanbeveling van het Parlement en de Raad ter vaststelling van het EQF is officieel in 2008 in werking getreden. De aanbeveling omvat onder meer de aanbeveling aan de lidstaten om hun kwalificatiesystemen te relateren aan de niveaus van het EQF en om vanaf 2012 een verwijzing naar het EQF niveau op diploma's te plaatsen. Hierdoor kan bijvoorbeeld een werkgever of onderwijsinstelling makkelijker het niveau van een buitenlandse werknemer of student herkennen. Ook ondersteunt het EQF hierdoor studenten om een erkend deel van een opleiding of stage op vergelijkbaar niveau in het buitenland te volgen. Op dit moment volgen 38 Europese landen de Aanbeveling door hun kwalificatiesystemen aan het EQF te koppelen. In vrijwel alle landen wordt daarvoor eerst een nationaal kwalificatiekader (NQF) ontwikkeld. Buiten de EU-lidstaten zijn er elf EU-partnerlanden die de ontwikkelingen volgen, variërend van verkenning tot en met wetgeving.

Herziening in 2017

In het kader van de New Skills Agenda for Europe, die in juni 2016 werd gepresenteerd, heeft de Europese Commissie een voorstel gedaan voor de herziening van de EQF-aanbeveling. Deze herziening moest ervoor zorgen dat lidstaten het EQF verder konden ontwikkelen en de bekendheid en het begrip over nationale en internationale kwalificaties door werkgevers, werkenden en studenten te faciliteren. De Onderwijsraad is op 22 mei 2017 akkoord gegaan met dit voorstel.

Evaluatie EQF

De uiteindelijke evaluatie zal worden afgerond in het tweede of derde kwartaal van 2023. Uit de reacties van de European University Association (EUA) en de European Students' Union (ESU) blijkt dat het instrument als zeer positief wordt ervaren voor het vergelijken van onderwijskwalificaties. De EUA hoopte op verdere ontwikkeling met bijzondere aandacht voor het bevorderen van innovatie in het onderwijs, zoals via micro-credentials. Ook het gebruik en de zichtbaarheid van het EQF dient gepromoot te worden. De ESU hekelde dat sommige lidstaten het EQF formeel geïmplementeerd hebben, maar het in de praktijk niet gebruiken. Ook wil zij dat het EQF onder een groot publiek waaronder werkgevers de norm wordt in Europa om zo goed mogelijk leven lang leren te kunnen promoten. 

Nederland en het NLQF

In Nederland beschrijft het Nederlands kwalificatiekader (NLQF) alle Nederlandse kwalificatieniveaus met één en hetzelfde begrippenkader. De niveaubeschrijvingen van het NLQF zijn gekoppeld aan de niveaubeschrijvingen van het EQF. Alle onderwijssectoren – van beroepsonderwijs tot algemeen onderwijs, van initieel onderwijs tot volwasseneneducatie en zowel formele- als non-formele kwalificaties – kunnen ingeschaald worden in de niveaus van het NLQF. Het doel is om hiermee een leven lang leren te stimuleren en een bijdrage te leveren aan de transparantie van het Nederlandse formele-, non-formele en informele leren. Ook kunnen eerder verworven competenties door middel van het NLQF eventueel voorzien worden van een niveauaanduiding. De organisatie verantwoordelijk voor het NLQF in Nederland is het Nationaal Coördinatiepunt (NCP) NLQF.

In Nederland is de implementatie van het NLQF in een vergevorderd stadium. In Nederland is het kwalificatieraamwerk al sinds 2012 operationeel: alle door de overheid gereguleerde formele kwalificaties zijn sindsdien gerelateerd aan de niveaus van het NLQF en daarmee het EQF. Uit de studie van Cedefop uit 2019 blijkt dat het NQF in Nederland de barrières tussen de verschillende onderwijssectoren en -instellingen (zoals het mbo en hbo) vermindert. Daarnaast werkt het NQF als aanjager voor nieuwe ontwikkelingen in de onderwijssystemen op het gebied van erkenning van leeruitkomsten.

Ruimte voor private opleiders

Ook buiten door de overheid bekostigd onderwijs worden er kwalificaties in geschaald. De overheid gaf het NCP NLQF de taak niet door de overheid gereguleerde kwalificaties in te schalen op vrijwillige aanvraag van spelers in de private markt. Steeds meer private opleiders laten hun opleidingen inschalen, inmiddels staat de teller op meer dan 150.

De acht NLQF-niveaus

In Nederland kunnen de formele kwalificaties, oftewel gereguleerd door het ministerie van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap op de volgende manier worden ingeschaald:

Instroomniveau: Basiseducatie 1
EQF 1/NLQF 1: Basiseducatie 2, VMBO Basis Beroepsvorming, MBO 1 Entreeopleiding
EQF 2/NLQF 2: Basiseducatie 3, VMBO Kader/Gemengd/Theoretisch, MBO 2
EQF 3/NLQF 3: MBO 3
EQF 4/NLQF 4: HAVO, MBO 4, VWO (NLQF 4+)
EQF 5/NLQF 5: Associate Degree
EQF 6/NLQF 6: Bachelor (HBO/WO)
EQF 7/NLQF 7: Master
EQF 8/NLQF 8: Doctoraat, Medisch Specialist, Ontwerper
Bron: NCP NLQF

NLQF verankerd in de Nederlandse wet

In april 2024 stemde de Tweede Kamer in met het wetsvoorstel NLQF. Daarmee is het NLQF een nationaal instrument voor de niveauaanduiding van kwalificaties wettelijk verankerd. Als de Eerste Kamer instemt met de wet komt er een niveauaanduiding op alle door de overheid gereguleerde diploma’s en mag de overheid oneigenlijk gebruik van het NLQF sanctioneren. Het NCP NLQF zou een wettelijke taak krijgen om als onafhankelijke partij de inschaling van opleidingen in het NLQF te beoordelen.

Laatst geüpdatet: 19 augustus 2024