Dossier: Vergelijking niveaus (EQF)

Het European Qualifications Framework for Lifelong learning (EQF) is een gemeenschappelijk Europees referentiekader waarmee nationale kwalificaties binnen Europa met elkaar vergeleken kunnen worden. Het doel van het EQF is het vergroten van studenten- en arbeidsmobiliteit en het faciliteren van een leven lang leren.


Laatste ontwikkelingen

De consultatie voor de evaluatie van het EQF sloot in maart 2023. De uiteindelijke evaluatie zal worden afgerond in het tweede of derde kwartaal van 2023. Uit de reacties van de European University Association (EUA) en de European Students' Union (ESU) blijkt dat het instrument als zeer positief wordt ervaren voor het vergelijken van onderwijskwalificaties. De EUA hoopt op verdere ontwikkeling met bijzondere aandacht voor het bevorderen van innovatie in het onderwijs, zoals via micro-credentials. Ook het gebruik en de zichtbaarheid van het EQF dient gepromoot te worden. De ESU hekelt dat sommige lidstaten het EQF formeel geïmplementeerd hebben, maar het in de praktijk niet gebruiken. Ook wil zij dat het EQF onder een groot publiek waaronder werkgevers de norm wordt in Europa om zo goed mogelijk leven lang leren te kunnen promoten. 

Laatst geüpdatet: 24 maart 2023

EQF vergelijkt kwalificatieniveaus

Het European Qualifications Framework for Lifelong learning (EQF) is een gemeenschappelijk Europees referentiekader voor nationale kwalificaties binnen Europa. Het EQF bestaat uit acht niveaus van leerresultaten. Deze acht niveaus zijn een referentiekader voor alle kwalificatieniveaus na het primair onderwijs. Een leerresultaat wordt in het EQF gedefinieerd als een beschrijving van wat een lerende kent, begrijpt en kan doen na de voltooiing van een leerproces. In het EQF zijn de leerresultaten beschreven in termen van kennis, vaardigheden en competenties. Deze focus op leerresultaten is nodig om gezien de grote diversiteit in onderwijs systemen in Europa, vergelijkingen en samenwerking tussen landen en instellingen mogelijk te maken.

Start in 2008

Het EQF bestaat sinds 2008. De aanbeveling van het Parlement en de Raad ter vaststelling van het EQF is officieel in 2008 in werking getreden. De aanbeveling omvat onder meer de aanbeveling aan de lidstaten om hun kwalificatiesystemen te relateren aan de niveaus van het EQF en om vanaf 2012 een verwijzing naar het EQF niveau op diploma's te plaatsen. Hierdoor kan bijvoorbeeld een werkgever of onderwijsinstelling makkelijker het niveau van een buitenlandse werknemer of student herkennen. Ook ondersteunt het EQF hierdoor studenten om een erkend deel van een opleiding of stage op vergelijkbaar niveau in het buitenland te volgen.

Implementatie EQF in Europa

Op dit moment volgen 39 Europese landen de Aanbeveling door hun kwalificatiesysteem aan het EQF te koppelen. In vrijwel alle landen wordt daarvoor eerst een nationaal kwalificatiekader ontwikkeld. Buiten de EU-lidstaten zijn er 15 EU-partnerlanden die de ontwikkelingen volgen, variërend van verkenning tot en met wetgeving.

Herziening in 2017

In het kader van de New Skills Agenda for Europe, die in juni 2016 werd gepresenteerd, heeft de Europese Commissie een voorstel gedaan voor de herziening van de EQF-aanbeveling. Deze herziening moest ervoor zorgen dat lidstaten het EQF verder konden ontwikkelen en de bekendheid en het begrip over nationale en internationale kwalificaties door werkgevers, werkenden en studenten te faciliteren. De Onderwijsraad is op 22 mei 2017 akkoord gegaan met dit voorstel.

Meer transparantie door EQF

In 2019 schreef Cedefop een briefing note over de implementatie van de nationale kwalificatiekaders (NQF’s), waaruit blijkt dat de implementatie van de NQF’s gestaag vordert. Hierdoor wordt de toegevoegde waarde steeds beter zichtbaar, omdat NQF’s de transparantie vergroten waardoor ook het vergelijken van kwalificaties makkelijker wordt. Bij het ontwikkelen van nationale kwalificatiekaders (NQF’s) is het voor lidstaten wel lastig een balans te vinden tussen internationale vergelijkbaarheid en relevantie op nationaal niveau, aldus Cedefop.

Nederland en het NLQF

In Nederland beschrijft het Nederlands kwalificatiekader (NLQF) alle Nederlandse kwalificatieniveaus met één en hetzelfde begrippenkader. De niveaubeschrijvingen van het NLQF zijn gekoppeld aan de niveaubeschrijvingen van het EQF. Alle onderwijssectoren – van beroepsonderwijs tot algemeen onderwijs, van initieel onderwijs tot volwasseneneducatie en zowel formele- als non-formele kwalificaties – kunnen ingeschaald worden in de niveaus van het NLQF. Het doel is om hiermee een leven lang leren te stimuleren en een bijdrage te leveren aan de transparantie van het Nederlandse formele-, non-formele en informele leren. Ook kunnen eerder verworven competenties door middel van het NLQF eventueel voorzien worden van een niveauaanduiding. De organisatie verantwoordelijk voor het NLQF in Nederland is het Nationaal Coördinatiepunt NLQF.

Implementatie vergevorderd

In Nederland is de implementatie van het NLQF in een vergevorderd stadium. In Nederland is het kwalificatieraamwerk al sinds 2012 operationeel: alle door de overheid gereguleerde formele kwalificaties zijn sindsdien gerelateerd aan de niveaus van het NLQF en daarmee het EQF. Uit de studie van Cedefop blijkt dat het NQF in Nederland de barrières tussen de verschillende onderwijssectoren en -instellingen (zoals het mbo en hbo) vermindert. Daarnaast werkt het NQF als aanjager voor nieuwe ontwikkelingen in de onderwijssystemen op het gebied van erkenning van leeruitkomsten.

Ruimte voor private opleiders

Ook buiten door de overheid bekostigd onderwijs worden er kwalificaties in geschaald. De overheid gaf het NCP NLQF de taak niet door de overheid gereguleerde kwalificaties in te schalen op vrijwillige aanvraag van spelers in de private markt. Steeds meer private opleiders laten hun opleidingen inschalen, inmiddels staat de teller op meer dan 150.

De acht NLQF-niveaus

In Nederland kunnen de formele kwalificaties, oftewel gereguleerd door het ministerie van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap op de volgende manier worden ingeschaald:

Instroomniveau: Basiseducatie 1
EQF 1/NLQF 1: Basiseducatie 2, VMBO Basis Beroepsvorming, MBO 1 Entreeopleiding
EQF 2/NLQF 2: Basiseducatie 3, VMBO Kader/Gemengd/Theoretisch, MBO 2
EQF 3/NLQF 3: MBO 3
EQF 4/NLQF 4: HAVO, MBO 4, VWO (NLQF 4+)
EQF 5/NLQF 5: Associate Degree
EQF 6/NLQF 6: Bachelor (HBO/WO)
EQF 7/NLQF 7: Master
EQF 8/NLQF 8: Doctoraat, Medisch Specialist, Ontwerper
Bron: NCP NLQF

NLQF verankerd in de Nederlandse wet

Dertien jaar na de adoptie van het Europees kwalificatiekader (EQF) door de EU-lidstaten is de Nederlandse overheid voornemens het NLQF als nationaal instrument voor de niveauaanduiding van kwalificaties wettelijk te verankeren. Als de Tweede Kamer instemt met de wet komt er een niveauaanduiding op alle door de overheid gereguleerde diploma’s en mag de overheid oneigenlijk gebruik van het NLQF sanctioneren.

lees meer