Neth-ER > Onderwijs

Dossier: Erkenning / vergelijking (EQF)

Het European Qualifications Framework for Lifelong learning (EQF) is een gemeenschappelijk Europees referentiekader waarmee nationale kwalificaties binnen Europa met elkaar vergeleken kunnen worden. Het doel van het EQF is het vergroten van studenten- en arbeidsmobiliteit en het faciliteren van een leven lang leren.

EQF

Het EQF bestaat uit acht niveaus van leerresultaten. Deze acht niveaus zijn een referentiekader voor alle kwalificatieniveaus na het primair onderwijs. Een leerresultaat wordt in het EQF gedefinieerd als een beschrijving van wat een lerende kent, begrijpt en kan doen na de voltooiing van een leerproces. In het EQF zijn de leerresultaten beschreven in termen van kennis, vaardigheden en competenties. Deze focus op leerresultaten is nodig om gezien de grote diversiteit in onderwijs systemen in Europa, vergelijkingen en samenwerking tussen landen en instellingen mogelijk te maken.

De aanbeveling van het Europees Parlement en de Raad ter vaststelling van het EQF is officieel in 2008 in werking getreden. De aanbeveling omvat onder meer de aanbeveling aan de lidstaten om hun kwalificatiesystemen te relateren aan de niveaus van het EQF en om vanaf 2012 een verwijzing naar het EQF niveau op diploma's te plaatsen. Hierdoor kan bijvoorbeeld een werkgever of onderwijsinstellingen makkelijker het niveau van een buitenlandse werknemer of student herkennen. Ook ondersteunt het EQF hierdoor studenten om een erkend deel van een opleiding of stage op vergelijkbaar niveau in het buitenland te volgen.

Implementatie EQF in Europa

Op dit moment volgen 39 Europese landen de aanbeveling door hun kwalificatiesysteem aan het EQF te koppelen. In vrijwel alle landen wordt daarvoor eerst een nationaal kwalificatiekader ontwikkeld. Buiten de EU-lidstaten zijn er 15 EU-partnerlanden die de ontwikkelingen volgen, variërend van verkenning tot en met wetgeving.

In het kader van de New Skills Agenda for Europe, die in juni 2016 werd gepresenteerd, heeft de Europese Commissie een voorstel gedaan voor de herziening van de EQF-aanbeveling. Een van de punten in het voorstel is om het ECVET- en het ECT-systeem beter op elkaar aan te laten sluiten. De Onderwijsraad is op 22 mei 2017 akkoord gegaan met dit voorstel en heeft een aantal aanbevelingen gegeven om het EQF moderner, transparanter en consistenter te maken met het Strategic framework for European cooperation in education and training (ET 2020).

In 2019 schreef Cedefop een briefing note over de vordering van de implementatie van de nationale kwalificatiekaders (NQF’s), waaruit blijkt dat de implementatie van de NQF’s gestaag vordert. Hierdoor wordt de toegevoegde waarde steeds beter zichtbaar, omdat NQF’s de transparantie vergroot waardoor ook het vergelijken van kwalificaties makkelijker wordt. Bij het ontwikkelen van nationale kwalificatiekaders (NQF’s) is het voor lidstaten wel lastig een balans te vinden tussen internationale vergelijkbaarheid en relevantie op nationaal niveau, aldus Cedefop.

Nederland en het NLQF

In Nederland beschrijft het Nederlands kwalificatiekader (NLQF) alle Nederlandse kwalificatieniveaus met één en hetzelfde begrippenkader. Het NLQF beschrijft alle Nederlandse kwalificatieniveaus met één en hetzelfde begrippenkader. De niveaubeschrijvingen van het NLQF zijn gekoppeld aan de niveaubeschrijvingen van het EQF. Alle onderwijssectoren – van beroepsonderwijs tot algemeen onderwijs, van initieel onderwijs tot volwasseneneducatie en zowel formele- als non-formele kwalificaties – kunnen ingeschaald worden in de niveaus van het NLQF. Het doel is om hiermee een leven lang leren te stimuleren en een bijdrage te leveren aan de transparantie van het Nederlandse formele-, non-formele en informele leren. Ook kunnen verworven competenties door middel van het NLQF eventueel voorzien worden van een niveauaanduiding. De organisatie verantwoordelijk voor het NLQF in Nederland is het Nationaal Coördinatiepunt NLQF.

In Nederland is de implementatie van het NLQF in een vergevorderd stadium. Uit de studie van Cedefop blijkt dat het NQF in Nederland de barrières tussen de verschillende onderwijssectoren en -instellingen (zoals het mbo en hbo) vermindert. Daarnaast werkt het NQF als aanjager voor nieuwe ontwikkelingen in de onderwijssystemen op het gebied van erkenning van leeruitkomsten.

Diploma-erkenning

In 2017 stelde de Europese Commissie voor om richting een Europese Onderwijsruimte te gaan in 2025. Een van de speerpunten binnen dit nieuwe idee is de wederzijdse erkenning van diploma’s tussen lidstaten.

De Commissie sprak de wens uit voor de invoering van een ‘Sorbonne proces’. De wederzijdse erkenning van diploma’s zou obstakels bij de wederzijdse erkenning van diploma’s kunnen wegnemen, net zoals het beter afstemmen van de curricula. In mei 2018 stelde de Commissie dan ook voor om diploma’s automatische wederzijds te gaan erkennen voor het hoger onderwijs en diploma’s verkregen na het afronden van de middelbare school. De Commissie vind dat niet alleen kwalificaties en diploma’s automatisch zouden moeten worden erkend, maar ook studieperiodes in het buitenland.

In november 2018 nam de Onderwijsraad vervolgens een aanbeveling aan betreffende de automatische wederzijdse erkenning van diploma’s voor hoger onderwijs en voortgezet onderwijs en van resultaten van studieperiodes in het buitenland. Het doel is om dit in 2025 te bereiken.

In 2015 hebben de Benelux-landen al besloten om wederzijds automatisch bachelor- en mastergraden te erkennen. In 2018 is dit verder uitgebreid met niveauerkenning van ‘associate degrees’ en doctoraten. In 2019 tekenden de Benelux en de Baltische staten een intentieovereenkomst over automatische erkenning tussen de regio’s. Hiermee lopen de twee regio’s voor op de rest van Europa.

Het transnationaal erkennen van diploma’s en vaardigheden blijkt tot op heden nog lastig. Neth-ER schreef een editorial over de stand van zaken.