Intellectueel eigendom

Dossierbeschrijving

Intellectueel eigendom (IE) is de verzamelnaam voor rechten die zijn vastgelegd in nationale en internationale wetten op intellectuele creaties zoals goederen, uitvindingen, merken, vormgeving en artistiek werk. De handhaving van de intellectuele-eigendomsrechten is tot nu toe niet geharmoniseerd in Europa. Het intellectueel eigendomsrecht van de EU dient er daarom toe om de toepassing van uitvoeringsmaatregelen in de EU op elkaar af te stemmen en om een gelijkwaardig niveau van bescherming te bieden .

Voor kennisinstellingen en bedrijven is het belangrijk bij het vormgeven van hun innovatiestrategie rekening te houden met de Europese wetgeving rondom intellectueel eigendom. Door gebruik te maken van IE-rechten wordt hun kennis beschermd. Ondernemingen kunnen zo meer profiteren van innovatie en hun concurrentiepositie verbeteren. Het aantal octrooien dat bedrijven bezitten is dan ook één van de indicatoren om te meten hoe innovatief een land is. Deze metingen worden weergegeven in het R&D Investment Scoreboard en in het European Innovation Scoreboard van de Europese Commissie.

Uit onderzoek blijkt dat 5% van de EU-import geplagieerd of nagemaakt is. Om deze inbreuk op intellectueel eigendom tegen te gaan werkt de Europese Commissie binnen de Digital Single Market Strategy aan de harmonisatie van wetgeving met betrekking tot industriële eigendomsrechten. Door intellectueel eigendom beter te beschermen moeten innovatie en creativiteit in bedrijven (met name in het mkb) bevorderd worden.

Lees meer

Strategie voor intellectueel eigendomsrecht

Als onderdeel van de Single Market Strategy en de Digital Single Market Strategy nam de Europese Commissie op 29 november 2017 een maatregelenpakket aan waarmee de toepassing en handhaving van het intellectueel eigendomsrecht verder verbeterd moet worden. Als onderdeel van het pakket wil de Commissie een fair en gebalanceerd systeem creëren voor de handhaving van essentiële standaardpatenten aan de hand van twee complementaire doelstellingen: productfabrikanten moeten toegang krijgen tot technologieën op basis van transparante en voorspelbare licentieregels en tegelijkertijd moeten octrooihouders worden beloond voor hun investeringen in onderzoek en ontwikkeling.

In het kader van de Digital Single Market presenteerde de Commissie bovendien wetsvoorstellen voor het moderniseren van de copyright wetgeving die uit 2001 dateert. Het doel van de voorstellen is om deze beter te laten aansluiten op de behoeften van het digitale tijdperk. Verschillende commissies in het Europees Parlement hebben vervolgens amendementen voorgesteld binnen op dit voorstel. Deze amendementen stuitten op veel weerstand in de onderwijs- en onderzoekswereld, omdat deze de academische en wetenschappelijke vrijheid niet ten goede komt. Neth-ER was medeondertekenaar van een open brief, waarin de voorstellen van het Europees Parlement om auteursrechtbescherming voor nieuwspublicaties uit te breiden en betere controle uit te oefenen op reeds gepubliceerde artikelen worden bekritiseerd. Ook zette Neth-ER haar handtekening onder een open brief van COMMUNIA, waarin werd gepleit voor een verplichte uitzondering in de copyrightrichtlijn voor alle niet-commerciële educatieve doeleinden.

Ondanks kritiek uit allerlei hoeken is de copyrightrichtlijn in april 2019 aangenomen en verschenen op 17 mei in het Publicatieblad van de Europese Unie. Dit betekend dat lidstaten vanaf die datum twee jaar hebben voor de implementatie van de richtlijn, in Nederland zal het Ministerie van Justitie en Veiligheid dit uitvoeren. Na het goedkeuren van de copyrightrichtlijn riep de European University Association kennisinstellingen op om een actieve rol te spelen binnen de implementatie van de copyrightrichtlijn.

Controversiële elementen die hevig bekritiseerd werden zijn onderdeel van deze wet. Artikel 13 geeft uitgevers het recht om vergoedingen te vragen voor online gebruik van hun content. Belanghebbenden in het kennisveld vrezen dat deze ‘linktax’ een negatieve invloed gaat hebben voor Open Access. Ook artikel 15 leidt tot controverse, omdat websites verplicht worden inhoud vooraf te screenen op auteursrechtelijk beschermd materiaal. Aangezien de verantwoordelijkheid bij de beheerder van de website ligt, kan dit extra kosten met zich meebrengen die lastig op te brengen zijn voor kleine organisaties binnen de wetenschappelijke gemeenschap.

Tevens werd in 2019 ingestemd met een uitbreiding van de richtlijn inzake het hergebruik van overheidsinformatie. Voortaan zullen ook onderzoeksdata en publieke informatie van overheidsbedrijven onder de regels vallen. Daardoor zullen onder andere door de overheid gefinancierde onderzoeksgegevens beter en sneller beschikbaar zijn. Het doel van de uitbreiding is om de ontwikkeling van data-intensieve technologieën, zoals kunstmatige intelligentie, te verbeteren.

Handelsmerkbescherming

Het laten registreren van een handelsmerk is een belangrijke manier om een merk te beschermen en op te bouwen. Merken kunnen geregistreerd worden op nationaal niveau en/of op Europees niveau als EU-handelsmerk bij het European Union Intellectual Property Office. Het willen hooghouden van de status van het handelsmerk leidt doorgaans tot investeringen in onderzoek en ontwikkeling ter verbetering van het product.

Europese (unitaire) octrooien

In 2013 is besloten dat de EU een Europees unitair octrooi zal gaan invoeren, waarmee met één octrooi gelijke bescherming voor de gehele Europese Unie wordt verleend. Met het huidige Europees octrooi, dat feitelijk bestaat uit een bundel nationale octrooien, is dit niet het geval. Hierdoor moeten vaak parallelle kostbare procedures worden doorlopen, waarbij aanvragers bijvoorbeeld meerdere vertalingen moeten indienen en jaarlijks honorarium moeten betalen in elk land waar het octrooi van toepassing is. De handhaving van het unitair octrooi zal in handen zijn van het Unified Patent Court (UPC): een gerechtshof voor Europese octrooien waarvan de uitspraken in 26 lidstaten van de EU zullen gelden (Spanje en Kroatië doen niet mee).

In 2013 ondertekenden EU-lidstaten de Overeenkomst betreffende een eengemaakt octrooigerecht. Het unitair octrooi en het UPC worden pas realiteit als ten minste 13 lidstaten (waaronder in ieder geval Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk) hun nationale wetgeving hebben aangepast en het rechtspraakverdrag hebben goedgekeurd. Ondanks de onduidelijkheden rondom Brexit ratificifeerde het Verenigd Koninkrijk op 26 april 2018 het rechtspraakverdrag. Ondertussen hebben al 17 landen het verdrag ondertekend, het is echter nog wachten op de goedkeuring van Duitsland tot het in effect kan treden.

Intellectueel eigendomsrecht in Horizon 2020

Om kennisinstellingen en het mkb te helpen bij het beheren van intellectueel eigendomsrecht in onderzoek en innovatie, is de Europese Commissie in 1998 de IPR Helpdesk gestart. Deze helpdesk richt zich specifiek op IE-zaken die betrekking hebben op door de Europese Commissie gefinancierd onderzoek, zoals Horizon 2020. De diensten van de helpdesk zijn gratis beschikbaar.

Wat doet de Commissie verder?

De Commissie ondersteunt het mkb in het beter benutten en omgaan met het intellectueel eigendomsrecht;
Zij moedigt handelspartners aan het intellectueel eigendomsrecht te respecteren;
Zij monitort de effecten van octrooi- en handelsgerelateerde wetgeving in de EU;
Zij werkt aan een kostenbesparend en efficiënt beleid ter bescherming van het Europees eenheidsoctrooi.